Pallieterke nr 26 van 25 juni 2014

Het nabije buitenland 25 juni 2014 9 Vorige maand nog ontving Frank Schirrmacher de “Medien- preis 2014” voor zijn belangwekkende rol in de Duitse pers. Je kon hem vergelijken met Manu Ruys en Mark Grammens, of in een verder verleden met Jan Nuyts van dit blad, of Karel de Witte van Gazet van Antwerpen. Allemaal journalisten die meer waren dan inktkoelies, papiermorsers of knechtjes van belangengroepen en partijen. Schirrmacher is jong overleden, amper 55, aan een hartaan- val. Hij laat het Feuilleton van de Frankfurter Allgemeine ver- weesd achter. Schirrmacher was de uitgever, zoals de Duitse titulatuur het wil, van de cultureel-maatschappelijke bijlage van de FAZ. Meteen mag gezegd worden dat iets dergelijks in Vlaanderen en België niet bestaat. De beschamend zwakke Standaard der Letteren kan in de verste verte niet tippen aan het Feuilleton, en De Morgen en Knack halen evenmin het niveau van aanjager van de debat- cultuur die FAZ-Feuilleton wel is. Reich-Ranicke Frank Schirrmacher volgde in 1990 een legendarische voor- ganger op. De criticus Marcel Reich-Ranicki was, zoals Schir- rmacher, een monument. Hij verhuisde in 1929 van Polen naar Berlijn, en geloofde dat hij in het land van de cultuur arri- veerde. Dat paradijs voor de jonge Jood werd al snel overvleu- geld door het Derde Rijk, de deportatie naar Polen en de ver- nederingen in het getto van Warschau. Na de Tweede Wereldoorlog keerde Reich-Ranicki definitief terug naar Duitsland en werd de gewaardeerde en gevreesde literaire krachtpatser van het Feuilleton van de Frankfurter All- gemeine. Hij ontwikkelde zich tot de belangrijkste literatuur- criticus van na de oorlog en hield dat tot op hoge leeftijd vol. Reich-Ranicki presenteerde eveneens het televisiepro- gramma Das Literarische Quartett, waarin hij bijvoorbeeld Cees Nooteboom, met veel van zijn boeken vertaald in het Duits en met Duitse thema’s, en Harry Mulisch bekend maakte voor de Duitse lezers. De letterkundige vechtjas liet tot de laatste snik zijn stem horen. Hij overleed in de herfst van 2013 (hij werd 93). De erfenis van de erudiete en tegendraadse Reich-Ranicki viel in de schoot van de jonge Schirrmacher. Dat hij op zijn beurt uitblonk, bewijzen de loftuitingen in de Duitse media bij zijn plotse dood. Een prachtige anarchist, een verlichte denker, een tove- naar, de grootste journalist van zijn generatie: je zou voor minder kiezen voor de in memoriams bij je overlijden. Schir- rmacher was een voortrekker en bij het visueel saaie en sno- bistisch conservatief ogende blad iemand die toekomstgericht keek. Voor internet door iedereen de elektronische Autobahn genoemd werd, berichtte hij er futuristisch over. De demografische ontwikkeling van Duitsland hield hem al vroeg in de ban. Op een zachtere manier kaartte hij het grote thema van Thilo Sarrazin en diens “Deutschland schafft sich ab” (Duitsland heft zichzelf op) van 2010 aan. De demogra- fische ontwikkeling van Duitsland bekommerde Schirrma- cher zeer. Ook wees hij op de computer en de invloed van die machine op het denken en communiceren van de mensheid. Schirrmacher werd op zijn 26ste redacteur van de dagelijkse katern Feuilleton, dat gaat over kunst en cultuur in de breedste zin. Vijf jaar later zat hij in de zetel van Reich-Ranicki als chef van de literatuurredactie. In 1994 volgde de hoofdprijs in die niche, als uitgever van het Feuilleton. Trendsetter en vernuftige ziener van wat meetelde, waren zijn bekendste kwalificaties. Val van de Muur Frank Schirrmacher zat aan het roer in de spannende jaren kort na de val van de Muur, straks vijfentwintig jaar geleden. In de herfst wordt dat gevierd van Aken tot aan de Poolse grens. Voor hem geen handenwringen over “zijn die Ossis wel wel- kom?” en “hoeven wij die uitbreiding naar het Oosten wel?”. Ter herinnering, smaakmakers van de Duitse literatuur als Gün- ter Grass voerden een hetze tegen de Wiedervereinigung, want Oost-Duitsland zou zo een uitbreiding worden van het gehate kapitalistische Westen. Schirrmacher en Grass waren geen vrienden. In 2012 fileerde Schirrmacher het omstreden gedicht “Was gesagt werden muss” van Grass en concludeerde hij dat het puur antisemitisme was. De Frankfurter Allgemeine Zeitung verkoopt 400.000 exem- plaren per dag en laat daarmee zijn intellectuele concurrent, Die Welt uit Berlijn (250.000 exemplaren), achter zich. Beide bladen opereren in de gematigd conservatieve hoek en zouden de favoriete kranten kunnen zijn van Bart de Wever. De FAZ heeft van de Duitse dagbladen het grootste bereik bui- ten Duitsland. Je moet een sobere smaak hebben om er voor te vallen. Ondanks de kleurenfoto op de voorpagina, een jonge “uit- vinding” van het blad, slechts vanaf 2007, lees je de FAZ voor haar uitstekende, woordrijke analyses. Waarin een groot land groot kan zijn. Kurt Ruegen In Frankrijk zijn ze dat gewoon, stakingen van spoorwegarbei- ders, taxichauffeurs en zelfs artiesten. Een stakingsgolf meer of minder doet niemand meer opkijken. De voorbije weken was het weer een paar keer prijs. Toch is de situatie enigszins ver- schillend van eerdere stakingsacties. Er heerst bij de Franse bevolking complete berusting. Het land staat onder François Hollande nu al twee jaar stil en iedereen heeft zich erbij neer- gelegd dat er de komende jaren weinig zal veranderen. Maar in economisch oogpunt is stilstaan achteruitgaan. Dus zakt Frankrijk economisch dieper weg. Het is zoals met de populariteitspolls van Hollande. Telkens men denkt dat het dieptepunt is bereikt, is het blijkbaar mogelijk dat het land nog dieper wegzakt. Zoals in 1935 Economen vergelijken Frankrijk vandaag zowaar met de don- kerste periodes uit de geschiedenis van het land, de oorlo- gen uitgezonderd. Het beleid van de socialistische president, spottend “Hollandonomics” genoemd, wordt vergeleken met de periode van sterke deflatie in 1935, toen het land geleid werd door Pierre Laval, socialist en later kopstuk van het Vichy- regime. Hollande, zo stelt de rechtse econoom Nicolas Bave- rez, heeft zich in zowat alles vergist. Hij hoopte de tewerkstel- ling opnieuw op peil te krijgen met gesubsidieerde jobs. Dat is mislukt. Een belastingverhoging moest de Franse begroting opnieuw gezond maken. Dat is ook mislukt. De economische groei en de werkgelegenheid werden door dat fiscaal beleid gefnuikt. De Franse export, die al aan het slabakken was, is ineengestort. De werkloosheid raakt 3,6 miljoen Fransen. Elke maand komen er 15.000 tot 30.000 werklozen bij. De Franse handelsbalans kent een tekort van 3 procent van het bbp. Een groot verschil met het gemiddelde van de eurozone. De munt- unie als geheel boekt een handelsoverschot van 3 procent van het bbp. Het Franse begrotingsdeficit bedraagt structureel 4 pro- cent van het bbp en de staatsschuld zal binnen twee jaar zeker de kaap van 100 procent overschrijden. Ook de Franse troeven komen steeds meer onder druk te staan. Parijs als hoofdstad bijvoorbeeld. De Lichtstad, voor Fran- sen in het algemeen en Parijzenaars in het bijzonder het cen- trum van de wereld, behoort niet langer tot de tien aantrek- kelijkste steden ter wereld. Ook de welvaartstoename van de Parijzenaars valt stil. Het bbp per inwoner steeg tussen 2003 en 2013 slechts met 0,8 procent per jaar, terwijl Londen een welvaartstoename van 2,7 procent kon optekenen. De Franse beurs en de beursindex CAC40 blijven het goed doen, maar dat heeft vooral te maken met een algemene trend waarbij beleg- gen in aandelen populair is. Voor schut gezet door de VS Het is zo dat in het gros van de Europese economieën een economisch herstel wordt opgetekend - zelfs Spanje kruipt stil- aan uit het dal - en dat Frankrijk achterophinkt. De droom van François Hollande de economische achterstand met Duitsland in te halen, is ijdel gebleven en het ziet er niet naar uit dat daar snel iets aan zal veranderen. Hollande houdt allerlei toespra- ken over veranderingen en doet beloftes, maar hij doet niets. Zijn eerste minister, Manuel Valls, is in hetzelfde bedje ziek. Hij is amper een paar maanden eerste minister en nu al is duide- lijk dat hij het tij niet zal kunnen keren. Het is niet enkel op economisch vlak dat Frankrijk een diep- tepunt bereikt. Ook politiek bevindt Frankrijk zich niet meer in het centrum van Europa. De as Merkel-Hollande binnen de Europese Unie is nooit sterk geweest en we moeten stilaan van de as Merkel-Cameron gaan spreken, terwijl Hollande aan de zijlijn staat. Ondanks de verbroedering naar aanleiding van de herden- king van de landing in Normandië, een paar weken geleden, zit er tussen Frankrijk en de VS een haar in de boter, aangezien de Franse bank BNP Paribas een Amerikaanse monsterboete van 8 tot 10 miljard dollar boven het hoofd hangt. Reden is dat die bank de Amerikaanse regels op het vlak van het handels- embargo met Iran, Cuba en Sudan zou hebben geschonden. De bank zou via haar filiaal in Genève op de markt van de financiering van handel in grondstoffen met Iran gemene zaken gedaan hebben. Voor Hollande en co is het zeer pijnlijk dat hij door de VS zo flagrant voor schut wordt gezet. Het versterkt het anti-Amerikaanse gevoel dat in Frankrijk altijd zeer sterk is geweest. Het is pijnlijk dat zoiets net met een bank gebeurt. In Frankrijk is de band tussen financiële instellingen en politiek zeer hecht. De hele saga wekt de indruk dat Franse politici zelfs niet meer voor hun belangrijkste bedrijven in de bres kunnen springen. In het overnameverhaal rond Alstom was de Franse regering ook op achtervolgen aangewezen toen het Amerikaanse General Electric haar oog had laten vallen op die Franse technologiepa- rel. Er is wel een compromis uit de bus gekomen - Alstom wordt deel van GE en de Franse overheid heeft een minderheidsbe- lang van 20 procent -, maar dat kan amper een Franse overwin- ning worden genoemd. Salan Een vrolijke dag Vorige woensdag gaat de geschiedenisboeken in als een mooie dag voor de Britse politici. Althans voor diegenen met een kritische kijk op de Europese Unie. De fractievormingen in het Europees Parlement vielen min of meer in de uiteindelijke plooi. Zowel Nigel Farage als David Cameron konden enkele fles- sen champagne kraken. De Europese fractie waarin de Britse premier en diens partij zetelen, wordt de derde formatie in het halfrond. De partij UKIP van Farage slaagde er op haar beurt in een nieuwe Europese groepering in het leven te roepen. Guy Verhofstadt, zo trots, zei op de avond van de verkiezingen: “Niet de euroscepsis heeft het gehaald, wel de voorstanders van een sterk Europa.” De arme dwaas moet zijn woorden nu inslikken. Zijn eigen groep, Liberalen & Democraten (ALDE), slaagt er niet langer in de derde fractie binnen het EU-parlement te blijven. Het zijn de Conservatieven & Hervormingsgezinden (ECR) die, mee door het binnenhalen van de vier vertegenwoordigers van N-VA, in aantal gewichtiger worden dan Verhofstadt en zijn gevolg. De Britse Conservatives waren bij de verliezers tijdens de jongste EU-stembusslag. Premier David Cameron verloor niet minder dan zeven zetels. Het zag er lange tijd dan ook beroerd uit voor zijn behoudsgezinde fractie in het Europees Parlement. De Britse conservatieven waren immers de belangrijkste partij binnen dat supranationale verband. Door stevig te onderhan- delen, slagen de Tories er toch in met hun fractie te groeien van 57 naar 68 zetels. Dat komt doordat tal van nieuwe succesvolle partijen werden aangetrokken: Alternative für Deutschland, waarvan de aanhangers de euro willen ontmantelen, Ware Fin- nen, die in de reguliere pers steevast als extreemrechts worden bestempeld, alsook de N-VA, die beslist heeft over te stappen. N-VA en de Britten Dat de N-VA na lang draaien voor David Cameron kiest, heeft ons niet verbaasd. We zegden reeds weken geleden in deze rubriek dat N-VA hoogst waarschijnlijk voor de conservatieven zou opteren, namelijk de minst onlogische keuze, niet alleen op politiek en inhoudelijk vlak, ook wat betreft de intermen- selijke relaties. Vergeet niet dat de politicus annex journalist Derk Jan Eppink destijds Bart de Wever bij de Britse eerste minister introdu- ceerde, waaruit een goede verstandhouding groeide. In de aanloop naar zondag 25 mei maakte Boris Johnson, de pret- tig gestoorde burgemeester van London, een campagnefilmpje waarin hij de N-VA succes toewenste en de partij zo een duw- tje in de rug gaf. Trouwens, Bart de Wever was tijdens de verjaardag van John- son te gast in London. Tel dat bij elkaar op en je weet dat de N-VA er goed aan heeft gedaan niet bij Verhofstadt aan te slui- ten. Waarom zou je gaan tafelen bij een restauranthouder die jou als klant de vorige keren de huid vol wist te schelden? Ander opvallend nieuws uit de EU komt van Nigel Farage. De man die de verkiezingen overtuigend won en vierentwintig afgevaardigden naar Brussel en Straatsburg zal sturen, is erin geslaagd een fractie op de been te brengen. Lang zag het ernaar uit dat UKIP, ondanks de eclatante zegetocht, binnen de EU wei- nig druk zou kunnen uitoefenen. UKIP heeft voldoende partners gevonden om een rechts-conservatief en eurosceptisch collec- tief in het leven te roepen. Farage vond in de Italiaan Beppe Grillo een bondgenoot. De komiek Grillo werd in Italië door zijn kritiek op de aanpak van de economische crisis erg populair. Zijn poging de bemoeienis van de Europese Commissie terug te dringen en de strakke bezui- nigingspolitiek een halt toe te roepen, slaat aan bij de kiezer. De Italiaanse clown Grillo boekte met zijn “Vijf Sterrenbeweging” de jongste jaren meermaals een electorale zegepraal. Met zeventien zetels is Grillo, die door het Britse blad The Economist gekapitteld werd als een clown, een speler van formaat. Voorts wordt de fractie voor Vrijheid en Democratie - waar vroeger Frank Vanhecke als onafhankelijke zetelde - aangevuld met enkele Oost- en Noord- Europese populistische partijtjes. Farage en Grillo harken in totaal ongeveer vijftig zetels bij elkaar. Markant toch wel, dat Nigel Farage met UKIP op uitzonderlijk korte tijd genoeg partners gevonden heeft om van start te kun- nen gaan, terwijl dat andere radicale project, rond Wilders, Le Pen en Annemans, wat blijft aanmodderen. Dankzij de sterke fracties worden de Britten op het Europese toneel bijzonder machtig. De fractie van Cameron ziet meer werkingsmiddelen en geld toestromen, mag zich toeleggen op tal van belangrijke rapporten en krijgt bovendien een pak meer spreektijd toege- wezen in het EU-parlement. Doordat Nigel Farage erin slaagt een officiële groepering te formeren, zal ook hij kunnen gebruikmaken van de hoger genoemde faciliteiten die het Europese doolhof te bieden heeft. Dat gekonkel, de politieke prostitutie, de strijd om de riant betaalde postjes… het is allesbehalve een fraai schouwspel. De zaken zijn stilaan beklonken. De nieuwe lichting in het Europees Parlement kan zich gaan toeleggen op de echt gewich- tige aangelegenheden. Nu kan immers de zware strijd begin- nen over wie het mooiste bureau op de gang krijgt. LvS Frankrijk zakt dieper weg Si la France m’était contée FRANKRIJK Een vrolijke dag Right or wrong engeland Rebel van Frankfurter dood Bei uns in Deutschland DUITSLAND

Pallieterke nr 26 van 25 juni 2014

Pages Overview